Verkleuring

Verkleuring is een proces waarbij de kleur van een oppervlak of materiaal verandert. De verandering kan tijdelijk of permanent zijn en kan verschillende verschijningsvormen aannemen, zoals uniforme tintverschillen, vlekken of vergrijzing. Verkleuring kan esthetische en functionele consequenties hebben en is vaak het resultaat van chemische, fysische of biologische processen die op het materiaal inwerken.

Oorzaken en mechanismen: Verkleuring ontstaat meestal door oxidatie, fotochemische reacties (bijvoorbeeld onder invloed van UV-licht), hydrolyse, of veranderingen in temperatuur en vocht. Ook blootstelling aan chemische stoffen, contact met andere materialen en biologische factoren zoals schimmels en algen kunnen leiden tot verkleuring. Slijtage en oppervlaktebehandeling kunnen de kleurintensiteit wijzigen.

Voorbeelden per domein: Metalen zoals ijzer en staal ontwikkelen roest; koper en bronzen krijgen een groene patina of donkere vlekken door oxidatie. Papier en kunstwerken kunnen vergelen door lignine en zuurstof, vooral bij verouderd of zuur papier. Textiel kan verkleuren door blootstelling aan licht, wassen met ongeschikte chemie, of mineralen in water. Kunststoffen laten vaak geelbruin verkleuren door fotodegradatie of warmte. In voedselproducten vindt verkleuring vaak plaats door enzymatische browning of de Maillardreactie. Tanden kunnen verkleuren door leeftijd, medicatie, roken of consumptie van pigmentrijke dranken.

Beheer en behoud: Preventie richt zich op beheersing van klimaat, verlichting en vervuiling; opslag in koele, donkere en stabiele omgevingen; gebruik van UV-filtering, zuurvrije materialen en passende conserveringsmaatregelen. Voor waardevolle objecten kan professionele restauratie nodig zijn om verkleuring te remmen of cosmetisch te herstellen.