Sodiciteit

Sodiciteit is de eigenschap van een bodem waarbij een disproportionele hoeveelheid natrium (Na+) op de uitwisselbare positie van de bodemkationen aanwezig is ten opzichte van de totale uitwisselbare kationen (zoals Ca2+, Mg2+, K+). In de bodemkunde wordt deze eigenschap vaak uitgedrukt als het uitwisselbaar natriumpercentage (ESP) of als de natriumadsorptieverhouding (SAR). Een hoge ESP of SAR duidt op een grotere aanwezigheid van natrium op de uitwisselingsplaatsen, wat de bodemstructuur en het functioneren daarvan kan beïnvloeden.

Meetmethoden en interpretatie: ESP wordt gedefinieerd als Na+ gedeeld door de totale uitwisselbare kationen (CEC) maal 100. SAR wordt berekend uit Na+ vergeleken met Ca2+ en Mg2+ in een passende extractie. Drempels variëren met bodemtype, maar ESP boven circa 15% wordt in veel bronnen als indicatie van sodiciteit beschouwd. SAR-waarden in irrigatiewater hoger dan ongeveer 10–12 meq/L verhogen het risico op sodiciteit, vooral in zandige of slecht verlote bodems; gecombineerde hoge EC en natrium kunnen de problemen verergeren.

Oorzaken en gevolgen: Sodiciteit ontstaat vaak door langdurige aanvoer van natriumrijk water of door onvoldoende afwatering, waardoor Na+ zich ophoopt aan de uitwisselingplaatsen. De belangrijkste gevolgen zijn dispersie van kleimineralen, verslechterde aggregatie, crustvorming, verminderde infiltratie en drainage, en mogelijk verstoorde wortelgroei en opbrengst.

Beheer en remediëring: gericht op afvoer en vervanging van Na+. Toepassing van calciumrijke amendementen (bijv. gips) kan Na+ vervangen door Ca2+, gevolgd door uitgebreide leaching. Verbeteren van drainage, toevoegen van organische stof en aangepaste irrigatiepraktijken verminderen sodiciteit en herstellen bodemstructuur. In combinatie met monitoring van ESP/SAR en saliniteit (EC) kan sodiciteit effectief worden beheerd.