Samenlevingspatronen

Samenlevingspatronen zijn de patronen of structuren waarin mensen in een huishouden samenwonen en hoe de leden met elkaar verbonden zijn. Ze omvatten de samenstelling van het huishouden, de relaties tussen bewoners en de leefsituatie van personen binnen het gezin of huishouden. De term wordt veel gebruikt in demografisch en sociologisch onderzoek om veranderingen in gezinsvorming en woninggebruik te beschrijven.

Vormen van samenlevingspatronen variëren. Eénpersoonshuishoudens bestaan uit iemand die zonder medebewoner(s) leeft. Ook huishoudens met koppels komen voor, zowel gehuwd als ongehuwd samenwonend, inclusief paren van hetzelfde en verschillend geslacht. Gezinnen kunnen kinderen bevatten, of bestaan uit koppels zonder kinderen. Samengestelde gezinnen ontstaan na scheiding of uit het samenwonen van ouders en stiefkinderen. Multigenerationele huishoudens huisvesten meerdere generaties onder één dak.

Determinanten die samenlevingspatronen beïnvloeden zijn onder meer geboorten, sterfgevallen, huwelijken, scheidingen en migratie. Economische factoren, de woningmarkt en urbanisatie spelen een rol bij keuzes over met wie men samenwoont. Culturele normen, religie en de wettelijke context dragen eveneens bij aan de vorm en ontwikkeling van huishoudens.

Toepassingen: onderzoekers gebruiken samenlevingspatronen om trends in bevolkingssamenstelling, verzorging en woningbehoeften te begrijpen. Beleidsmakers kijken naar woonbeleid, zorg en kinderopvang, pensioenen en sociale diensten op basis van deze patronen.

Trends: de afgelopen decennia is de variatie in samenlevingsvormen toegenomen. In veel plaatsen groeit het aandeel éénpersoonshuishoudens en komt ongehuwd samenwonen vaker voor. Daarnaast veranderen de leeftijd waarop getrouwd wordt en het krijgen van kinderen, en groeien meer-generatiehuishoudens in aantallen.