Rechtseenheid

Rechtseenheid, letterlijk eenheid in het recht, is een doctrinale term uit het Nederlands (en in bredere zin de Benelux) recht die verwijst naar situaties waarin twee of meer juridisch zelfstandige subjecten voor een bepaald rechtsvraagstuk als één eenheid worden behandeld. Het is geen op zichzelf staande rechtspersoon, maar een instrument waarmee de toepasselijkheid van regels kan worden geconcretiseerd op basis van onderlinge banden zoals controle, geïntegreerde bedrijfsvoering of economische eenheid.

De term wordt gebruikt in verschillende rechtsgebieden, met name in het ondernemings- en aansprakelijkheidsrecht. In het kader van een bedrijfsgroep kan rechtseenheid ervoor zorgen dat handelingen of verplichtingen van de ene vennootschap kunnen worden toegerekend aan de groep als geheel, bijvoorbeeld bij aansprakelijkheid of bij toezicht- en regelgevingsverplichtingen. In faillissementsrecht kan eenheden van verbonden ondernemingen in bepaalde gevallen gezamenlijk worden betrokken of als één stoere financiële eenheid worden beschouwd. Daarnaast wordt het concept soms genoemd in verband met de doorbreking van de rechtspersoonlijkheid, waarbij onder bepaalde omstandigheden de scheiding tussen vennootschappen niet of slechts beperkt geldt voor specifieke rechtsgevolgen.

Hoewel rechtseenheid een nuttig analytisch hulpmiddel is, is het geen vaste regeling die automatisch geldt. De toepassing ervan hangt af van feitelijke omstandigheden zoals feitelijke controle, gezamenlijke bestuurstructuur en economische verwevenheid, en van de bevoegde rechterlijk interpretatie. Het doel is om rechtvaardige en functionele uitkomsten te waarborgen zonder misbruik van de juridische structuur te bevorderen.

Zie ook: rechtspersoon, fiscale eenheid, doorbraak van rechtspersoonlijkheid.