Pulpasensitiviteit

Pulpasensitiviteit is de gevoeligheid van de dentale pulpa voor zintuiglijke stimuli, meestal onderzocht met klinische tests. Het begrip omvat zowel normale variatie in gevoeligheid als pathologische toestanden waarbij de pulpa geïrriteerd raakt, zoals pulpaal irritatie of pulpatitis. De term verwijst naar hoe de pulpa reageert op thermische, mechanische en chemische prikkels en heeft directe klinische implicaties voor diagnose en behandeling.

Anatomie en fysiologie: De pulpa bevat zenuwvezels, waaronder A-delta vezels die snel reagerende scherpe pijn leveren en C-vezels die dofere, langdurige pijn kunnen geven, evenals bloedvaten en cellulaire elementen. De sensibiliteit wordt beïnvloed door de dentine-toegang en ontstekingsmediatoren die nociceptoren in de pulp kunnen stimuleren. De pulpa fungeert als zuurstof- en voedingsbron voor de dentinetractie en speelt een centrale rol in pijnervaring bij cariës, letsel en restauratieve procedures.

Oorzaken en klinische verschijnselen: Pulpasensitiviteit kan optreden door caries die de pulpa bereiken, uitgebreide restauraties, microlekkage, occlusale trauma of chemische irritatie. Dentine hypersensitiviteit is een veelvoorkomende niet-pulpite aandoening die wordt gekenmerkt door pijn bij koude of mechanische stimulatie en meestal geen ontstekingsprozessen in de pulpa. Pijn bij warme of spontane pijn kan duiden op pulpitische ontsteking (pulpitis), variërend van reversible tot irreversible.

Diagnostiek: Diagnostiek omvat klinische tests zoals koude- en warmteprikkels, elektrische pulptest (EPT), percussie en palpatie, naast röntgendiagnostiek. Interpretatie vereist rekening houden met mogelijk foute uitslagen en de vitale toestand van de pulpa. Differentiatie tussen vitaliteit en necrose is essentieel voor het behandelplan.

Behandeling en prognose: Reversibele pulpitis vereist vaak het verwijderen van irritatie en het behoud van de pulpa, terwijl irreversible pulpitis meestal endodontische behandeling of extractie vereist. Dentine hypersensitiviteit kan worden behandeld met desensibiliserende middelen en fluoride-toepassingen. De prognose hangt af van tijdige diagnose, de oorzaak en het behoud van pulpaal vitaliteit.