Portraitsculptuur

Portraitsculptuur is de drie-dimensionale weergave van iemands gezicht en lichaamskenmerken in de beeldhouwkunst, met als doel een herkenbare gelijkenis vast te leggen. De objecten variëren van hoofd- of borstportretten tot volledige figuren. Het genre is wereldwijd en door de eeuwen heen toegepast in religieuze, politieke en persoonlijke contexten. Een portret kan dienen ter nagedachtenis, eerbetoon, status en herinnering, en wordt vaak vervaardigd als privébezit of als publiek monument.

Materialen en technieken bestrijken steen, marmer, brons, hout en gips. Werkwijzen omvatten modelleren in klei of was, gieten bij brons, en hak- of carven bij steen. Vaak gaat aan de finale uitvoering een of meerdere tussentijdse modellen vooraf: een maquette, een proefkop of standaardportret. Verder spelen patinering, schildering en oppervlaktebehandeling een rol bij het bereiken van uiterlijk en karakter.

In de oudheid werd portretkunst vaak idealiserend en staatsaangelegenheid; Egypte, Griekenland en Rome maakten bustes en beelden die wijd verspreid waren. Tijdens de Renaissance ontstond een toegenomen naturalisme en individuele gelijkenis. In de Barok en de 18e–19e eeuw werd portretkunst veel gebruikt in koninklijke en civiele beeldhouwkunst. In de 20e eeuw leidde modernisme tot abstractie en conceptueel werk, terwijl hedendaagse kunstenaars portretten soms benadrukken op hun houding, identiteit of context.

Portretsculpturen bevinden zich in musea, kerken, begraafplaatsen en publieke ruimtes. Ze vereisen langdurige sittingen en samenwerking tussen opdrachtgever en beeldhouwer, met aandacht voor contour, karakter en individuele kenmerken. Beroemde traditionele vertegenwoordigers zijn Rodin en Michelangelo; modernisten zoals Giacometti hebben het genre verder vernieuwd.

---