Populatiebalans

Populatiebalans is een begrip uit de demografie dat verwijst naar de verandering in de omvang en samenstelling van een bevolking over tijd. Het beschrijft hoe geboorten, sterfgevallen en migratie samen het aantal en de leeftijd- en geslachtsstructuur bepalen, en vormt de basis voor bevolkingsprognoses en beleidsplanning.

De bouwstenen zijn de beginpopulatie (meestal uitgesplitst naar leeftijd en geslacht) en de componenten geboorten, sterfgevallen en migratie. Geboorten vergroten de bevolking, sterfgevallen verminderen die, terwijl migratie (immigratie en emigratie) zowel de omvang als de leeftijdsopbouw kan veranderen. Bij elke periode wordt de populatie geactualiseerd door mensen ouder te laten worden en door nieuw geboren kinderen en immigranten toe te voegen die bij de juiste leeftijd- en geslachtsgroepen worden geplaatst.

De meest gebruikte methode is de cohortcomponentenmethode. Deze methode start met een beginpopulatie en past voor elke leeftijdsgroep de sterfelijkheid toe, zodat groepen ouder worden. Tegelijkertijd worden geboorten toegewezen aan de leeftijdsgroep 0 en migranten verdeeld over leeftijd en geslacht. Door deze componenten te combineren, ontstaat een nieuwe populatie voor de volgende periode.

Toepassingen omvatten nationale en regionale bevolkingsprognoses, planning van zorg en onderwijs, woningbouw en arbeidsmarktbeleid. Er bestaan varianten zoals gesloten (zonder migratie) of open populaties, en verschillende tijdshorizons en aannames. Knelpunten zijn afhankelijkheid van datakwaliteit, timing en onzekere migratiepatronen, waardoor scenarioanalyse vaak nodig is.