Polarjetten

Polarjetten, ook wel polaire jetstrengen genoemd, zijn krachtige winden op grote hoogte die voorkomen in de troposfeer en de onderkant van de stratosfeer. Ze vormen zich langs de grens tussen koude polaire lucht en warmere subtropische lucht en bestaan uit snelvarende, meanderende winden die van west naar oost voeren. In het noordelijk halfrond ligt de polaire jet doorgaans rond de polaire frontlijn op ongeveer 50 tot 60 graden noorderbreedte, op een hoogte van circa 8 tot 12 kilometer; windsnelheden liggen regelmatig boven de 100 knopen (ongeveer 180 km/u), en kunnen in uitzonderlijke gevallen hoger uitpakken.

De polarjet ontstaat door het temperatuurverschil tussen polaire en gematigde luchtstromen en wordt verder versterkt door het Coriolis-effect. Hij volgt vaak het polaire front en vertoont Rossbygolven waardoor weersystemen sneller kunnen migreren. Het patroon is seizoensgebonden: ’s winters is de jet doorgaans sterker en dichter bij de polen, terwijl in de zomer de jet minder actief kan zijn en zijn positie kan verschuiven.

Invloed op het weer: Polarjetten sturen depressies en fronten en beïnvloeden de snelheid en koers van systemen die de gematigde breedten aandoen. Voor de luchtvaart vormen ze zowel kansen als risico’s: routes langs de jet kunnen tijdwinst opleveren door gunstige tegenwindsituaties, maar turbulentie in heldere lucht (CAT) en onrustige meanderingen kunnen vluchten onrustig maken en meer routeplanning vragen.

Klimaatverandering kan de positie, sterkte en het meanderpatroon van polarjetten beïnvloeden. Een veranderende temperatuurgradiënt kan leiden tot een noordelijkere verschuiving of tot grotere wervelingen, met mogelijke gevolgen voor weerpatronen en extreme weerslagen op hogere breedten.