Parathyroïden

Parathyroïden zijn vier kleine endocriene klieren in de hals, meestal achter de schildklier. Bij sommige mensen varieert het aantal of de locatie, en de klieren kunnen ectopisch liggen, bijvoorbeeld in de thymus of het mediastinum.

Hun belangrijkste functie is de productie van parathyroïdhormoon (PTH), gereguleerd door het serumcalcium via de calcium­sensing receptor (CaSR) op kliercellen. PTH verhoogt het calciumgehalte in het bloed door werking op botweefsel, nieren en, indirect via vitamine D, op de darm. Het hormoon stimuleert afgifte van calcium uit botten, verhoogt de calciumreabsorptie in de nieren en stimuleert de productie van actieve vitamine D, wat de intestinale calciumabsorptie bevordert.

Anatomie en ontwikkeling: meestal bestaan de parathyroïden uit twee paar klieren, de superioren en de inferieuren. Ze ontstaan uit de derde en vierde pharyngeale zakken tijdens de embryonale ontwikkeling; de inferior parathyroïden migreren samen met het thymusholte. De bloedtoevoer is meestal via de arteriae thyroidae superior en inferior, en de klieren kunnen variëren in positie of grootte.

Klinische aspecten: primaire hyperparathyroïdie ontstaat vaak door een adenoom of hyperplasie en leidt tot hypercalcemie met symptomen zoals dorst, polyurie, botpijn en nierstenen. Secundaire hyperparathyroïdie ontstaat bij chronische nierziekte of vitamine-D-deficiëntie. Hypoparathyroïdie veroorzaakt hypocalciëmie, wat neuromusculaire irritabiliteit kan geven.

Diagnostiek en behandeling: evaluatie omvat bloedtests van calcium, fosfaat en PTH, aangevuld met beeldvorming zoals sestamibi-scintigrafie en echografie. Behandeling varieert van chirurgische verwijdering van deels of alle parathyroïden (parathyroïdektomie) bij primair hyperparathyroïdie tot medische benaderingen bij secundaire hyperparathyroïdie; of ondersteunende behandeling bij hypoparathyroïdie.