Parasomnieën

Parasomnieën zijn een groep slaapstoornissen waarbij abnormale gedragingen, emoties, percepties of dromen optreden tijdens de slaap of bij de overgang tussen slaap en waakzaamheid. Ze komen vaak voor tijdens de niet-REM-slaap (NREM) of de REM-slaap en kunnen primair voorkomen of bij andere aandoeningen, medicatie of middelen.

Veelvoorkomende vormen zijn onder meer tijdens NREM-slaap: slaapwandelen (somnambulisme), confusionele arousals en in mindere mate slaapverlamming bij het ontwaken; en tijdens REM-slaap: REM-slaapgedragsstoornis (dromen veruiterlijkend met lichamelijke bewegingen) en nachtmerries (nachtmerriestoornis). Secundaire parasomnieën kunnen ontstaan door slaapdeprivatie, stress, alcohol- of drugsgebruik of neurologische aandoeningen.

Diagnose is meestal gebaseerd op de anamnese en, indien nodig, slaapregistraties. Een polysomnografie kan worden ingezet om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals epilepsie. Behandeling richt zich op veiligheid en op het behandelen van eventuele onderliggende oorzaken. Goede slaaphygiëne en regelmatige bedtijden zijn belangrijk.

Voor sommige parasomnieën bestaan gerichte behandelingen: bij nachtmerries kan imagery rehearsal therapy of cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CBT-I) helpen; bij REM-slaapgedragsstoornis kunnen melatonine en soms clonazepam worden voorgeschreven; bij slaapwandelen en confusionele arousals kan aanpassing van slaapritme, een veilige slaapomgeving en regelmatige slaappatronen effectief zijn. Secundaire parasomnieën vereisen behandeling van de onderliggende oorzaak.

Personen met terugkerende of gewelddadige episodes, letsel of aanzienlijke slaapverstoring wordt geadviseerd medisch advies in te winnen, zeker bij oudere volwassenen vanwege mogelijke onderliggende neurodegeneratieve aandoeningen.