Overinflatie

Overinflatie is een economische situatie waarin de algemene prijsniveaus sneller stijgen dan de beoogde inflatiedoelstelling van de centrale bank of dan de langetermijngemiddelde inflatie in de economie. Het wordt meestal gemeten aan de hand van de jaarlijkse inflatie op basis van het consumentenprijsindex (CPI) of het harmonised index of consumer prices (HICP). Wanneer deze maten structureel boven de gekozen doelstelling blijven, spreken economen van overinflatie.

Oorzaken van overinflatie zijn onder meer een ruime geldhoeveelheid, sterke vraag uit de particuliere en publieke sector, oplopende bedrijfskosten door stijgende grondstoffenprijzen, en verwachtingen dat prijzen blijven stijgen. Ook externe factoren en loon- en prijsontwikkelingen kunnen meespelen. Naast vraag- en kostenstijgingen kunnen valuta-ontwikkelingen en supply-shocks bijdragen aan aanhoudende inflatie.

Gevolgen van overinflatie omvatten onder meer een daling van de koopkracht, vooral voor mensen met een vast inkomen; verhoogde onzekerheid bij consumenten en bedrijven; hogere reële rentes en daarmee mogelijk minder investeringen; en verschuivingen in inkomens- en vermogensverdeling. Langdurige inflatie kan de prijsvorming en het bestel van loon- en prijsafspraken bemoeilijken.

Beleid tegen overinflatie richt zich vaak op monetaire maatregelen, zoals het verhogen van de rente of het verkleinen van de geldhoeveelheid, om inflatie af te bouwen. Daarnaast kunnen fiscale maatregelen, loon- en prijsstabilisatie en structurele economische hervormingen helpen om de groei en productiviteit te verbeteren en de inflatiedoelstelling beter te verankeren. In vergelijking met hyperinflatie is overinflatie minder extreem, maar nog steeds problematisch voor economische planning en vertrouwen in de munt.