Onderwereld

Onderwereld is een term met meerdere betekenissen in het Nederlands. In sociologisch en criminologisch verband verwijst het vooral naar een verborgen, vaak illegale wereld waarin criminaliteit en informele economische activiteiten plaatsvinden. In mythologie en literatuur kan het ook verwijzen naar de wereld van de doden of een schaduwrijk rijk waar geesten heersen.

De term is opgebouwd uit 'onder' en 'wereld' en wordt doorgaans vergeleken met de 'bovenwereld' in verklaringen over sociale orde. In dagelijkse taal duidt onderwereld doorgaans op criminaliteit: netwerken van criminelen, georganiseerde misdaad, en op het bestaan van een grijze en zwarte economie die buiten de legale kanalen opereert.

In criminologie en sociologie gaat men onder meer in op de structuur van deze netwerken, hun financiers, beschermers en de methodes waarmee illegale goederen en diensten worden geproduceerd en vervoerd. Voorbeelden van activiteiten die vaak aan de onderwereld worden toegeschreven zijn drugshandel, mensenhandel, witwassen, smokkel en illegale handel in wapens.

In mythologie en religie is de onderwereld het domein van doden en geesten, waar regels en machten het leven en het hiernamaals beïnvloeden. Voorbeelden daarvan zijn de Griekse Hades, de Noorse Hel en vergelijkbare concepten in andere culturen. Deze betekenis geeft invulling aan een symbolische scheidslijn tussen leven en dood en tussen zichtbare en onzichtbare machten.

In hedendaags taalgebruik kan onderwereld ook figuurlijk verwijzen naar minder zichtbare machten in de samenleving en naar de schaduwkant van economische en sociale processen. Het begrip blijft daarmee veelzijdig en contextafhankelijk.