criminologie

Criminologie is de wetenschappelijke studie van misdaad en crimineel gedrag, en van de oorzaken, gevolgen en bestrijding ervan. De discipline onderzoekt hoe individuen, groepen en maatschappelijke systemen bijdragen aan criminaliteit, en hoe slachtoffers en de samenleving hierdoor worden beïnvloed. Ze richt zich op verklaringen, preventie en evaluatie van beleid en rechtshandhaving.

Historisch gezien ontstaan uit verschillende tradities: het positivisme, dat criminaliteit zocht in individuele kenmerken en omgevingsfactoren; sociologische benaderingen die maatschappelijke structuren en relaties centraal stellen; en latere kritische stromingen die machtsverhoudingen, stigmatisering en beleidsimpact behandelen.

Theorieën en benaderingen: biologische en psychologische verklaringen; sociologische theorieën zoals anomie/strain, sociale controle en labeling; rationele-keuze theorie; routine activity theory; en kritische criminologie die sociale rechtvaardigheid bekijkt.

Methoden: kwantitatieve analyses van politiedossiers en slachtofferenquêtes, zelfgerapporteerde delinquentie en statistische modellering; kwalitatieve methoden zoals interviews en etnografie; en evaluatiestudies van preventieprogramma's en strafrechtelijke praktijk.

Toepassing en onderwijs: criminologie levert inzichten voor beleid, preventie, rechtshandhaving en slachtofferondersteuning. Aan universiteiten wordt criminologie vaak als apart vakgebied onderwezen, soms als onderdeel van sociologie, rechten of openbare veiligheid, en bereidt men zich voor op onderzoek, advieswerk en beleidsanalyse.