Nikkel

Nikkel (Ni) is een element uit de overgangsmetalen met atoomnummer 28. Het is een zilverwit, hard en ductiel metaal dat bij kamertemperatuur ferromagnetisch is. Op het oppervlak vormt zich snel een dun passief oxidehuidje NiO, waardoor het metaal corrosiebestendig is in veel omgevingen. Door zijn sterkte en taaiheid is nikkel een veelgevraagd materiaal in legeringen en industriële toepassingen.

Voorkomen en winning: nikkel komt voor in de aardkorst in lage concentraties en wordt voornamelijk gewonnen uit sulfide-erts zoals pentlandiet en uit laterietoties in tropische klimaten. Belangrijke producenten zijn Indonesië, de Filippijnen, Rusland, Canada, Australië en Nieuw-Caledonië. Sulfide-erts worden geraffineerd tot nickel matte en vervolgens elektrolytisch gezuiverd tot puur metaal. Laterieterts ondergaan vaak HPAL- (high-pressure acid leach) processen of directe reductie.

Geschiedenis en etymologie: het element werd in 1751 geïsoleerd door Axel Fredrik Cronstedt. De naam nickel is afgeleid van Kupfernickel, Duits voor “kopersnelle” of “bedrieglijke koper”, omdat het ore leek op koper maar geen koper opleverde. De aanduiding werd uiteindelijk overgenomen voor het metaal zelf.

Toepassingen: de belangrijkste toepassing is de productie van roestvrij staal, maar nikkel wordt ook gebruikt in legeringen zoals Monel, Inconel en Nichrome, in katalysatoren en in elektroden. In batterijen dient nikkel als materiaal voor kathodes in nikkel--cadmium en nikkel-metaalhydride systemen, en in lithium-ion batterijen komt het voor in kathodematerialen. Milieu- en gezondheidsaspecten: sommige nickelverbindingen zijn kankerverwekkend bij blootstelling en nikkelallergie komt vaak voor. Langdurige inhalatie van fijn nikkelpoeder of -verbindingen vereist strikte beschermingsmaatregelen.