Naafversnellingen

Naafversnellingen zijn een type rijwielversnelling waarbij het volledige versnellingssysteem in de naaf van het achterwiel is ondergebracht. Het meest gangbare principe is een interne tandwielkast die werkt met een planetaire tandwielset. Door middel van een schakelmechanisme kan een andere combinatie van zonwiel, planeten en ringtandwiel worden uitgelijnd, waardoor verschillende overbrengingsverhoudingen ontstaan. Afhankelijk van het model zijn er drie tot veertien versnellingen beschikbaar.

Het werkingsprincipe berust meestal op een planetaire tandwielset. Het zonwiel wordt aangedreven door de trapas, terwijl een reeks planeten zich rond het zonwiel beweegt en samen met een ringtandwiel een specifieke overbrenging oplevert. Het verschuiven van de versnelling gebeurt via een pedalen- of handbediend mechanisme dat intern andere planeten-engagementen selecteert. Veel naafversnellingssystems kunnen onder belasting verschuiven, en sommige modellen kunnen ook bij stilstand van de fiets worden geschakeld.

Voordelen van naafversnellingen zijn onder meer een gesloten en goed beschermde aandrijving, minder onderhoud en minder kans op smeringsproblemen door regen en modder. Ze bieden eenvoudige bediening en zijn populair bij stads- en toerfietsen. Nadelen zijn onder andere extra gewicht, hogere kostprijs en vaak iets minder efficiëntie en stijfheid in vergelijking met hoogwaardige derailleurgroepen. Daarnaast kunnen reparaties en onderdelen specialistische kennis vereisen.

Historisch gezien ontstond het concept in de late 19e eeuw, met vroege ontwikkelingen door bedrijven zoals Sachs en Sturmey-Archer. Tegenwoordig blijven merken zoals Shimano Nexus en Shimano Alfine toonaangevende keuzes in de markt, vooral voor commuter- en trekfietsen. Naafversnellingen worden vooral gewaardeerd om betrouwbaarheid en gebruiksgemak in dagelijkse ritten.