Marktsysteem

Marktsysteem is een term in de economie die verwijst naar het netwerk van markten, instellingen en processen die de productie en uitwisseling van goederen en diensten in een economie coördineren. Het berust op privé-eigendom, vrijwillige ruil en concurrentie om hulpbronnen efficiënt toe te wijzen.

Belangrijke onderdelen zijn eigendomsrechten, contractafdwinging, informatie, prijsmechanismen en de mogelijkheid voor kopers en verkopers om markten te betreden of te verlaten. Prijzen ontstaan uit vraag en aanbod; tekorten duwen prijzen omhoog, overschotten omlaag en sturen middelen naar de hoogst gewaardeerde toepassingen. Concurrentie, consumentenvraag en innovatie bevorderen efficiëntie en productiviteit.

In de praktijk combineren economieën marktkrachten met overheidsbeleid. Pure vrije markten komen zelden voor; de meeste economieën zijn gemengd en bevatten regelgeving, subsidies, belastingen, sociale bescherming en publieke voorzieningen. De overheid kan mededingingswetgeving handhaven, infrastructuur leveren, de economie stabiliseren via monetair en fiscaal beleid, en marktfalen aanpakken zoals externe effecten of openbare goederen.

Verschillen in marktsystemen liggen in de mate van overheidsinmenging. Liberale of vrije-marktsystemen kennen minimale interventie, terwijl meer interventionistische systemen meer regulering en herverdeling toepassen. Toch handhaven veel landen een balans tussen marktgeoriënteerde allocatie en sociale doelstellingen, waarbij de publieke sector zich richt op essentiële taken in bepaalde sectoren.

Voordelen van een marktsysteem zijn een efficiënte toewijzing van middelen, keuzemogelijkheden voor consumenten en prikkels voor vernieuwing. Nadelen zijn onder meer marktfalen, inkomensongelijkheid, kwetsbaarheden voor economische schommelingen en beleidsveranderingen, en ongelijke toegang tot informatie.