Marktspanningen

Marktspanningen is een verzamelterm voor spanningen en fricties op markten die de prijsvorming beïnvloeden. Ze kunnen voorkomen op financiële markten, in de markt voor goederen en diensten, op de arbeidsmarkt en in markten voor grondstoffen en energie. Marktspanningen uiten zich doorgaans in hogere volatiliteit, bredere spreads en minder liquiditeit, wat besluitvorming bemoeilijkt.

Oorzaken zijn onder meer onbalansen tussen vraag en aanbod, schommelingen in energie- en grondstoffenprijzen, wisselkoersbewegingen, geopolitieke risico's en onzekerheid over beleid. Daarnaast kunnen kredietvoorwaarden verscherpen en regelgevende maatregelen de prijsstelling en beschikbaarheid van financiering beïnvloeden.

De werking van marktspanningen komt voort uit prijsmechanismen en risicobeoordelingen: beleggers vragen hogere premies, volatiliteit stijgt en bid-ask spreads wijder worden. Soms ontstaan contango of backwardation in termijnmarkten. In productmarkten kunnen voorraden afnemen of oplopen, wat prijzen en leveringszekerheid beïnvloedt.

Impact en beleid: huishoudens kunnen hogere kosten ervaren; bedrijven stellen investeringen uit en passen prijzen aan. Overheden en centrale banken reageren met macroprudentieel beleid, monetaire maatregelen of gerichte fiscale steun, en met maatregelen die concurrentie bevorderen en de marktdistributie verbeteren.

Context en voorbeelden: marktspanningen komen voor tijdens financiële crises, grondstoffencrises en geopolitieke spanningen. Partijen passen risicobeheer toe via diversificatie en hedging.