Landschapseffecten

Landschapseffecten is de verzamelnaam voor de veranderingen die optreden in een landschap door natuurlijke processen of menselijke ingrepen. Deze effecten omvatten zowel zichtbare aspecten, zoals veranderingen in uitzicht en landschapkarakter, als onzichtbare effecten op ecologie, hydrologie en culturele waarden van een gebied.

In de literatuur en praktijk worden landschapseffecten onderscheiden naar verschillende dimensies. Ecologische effecten betreffen onder meer habitatverschuiving, fragmentatie van soorten, corridorsamenwerking en veranderingen in biodiversiteit. Hydrologische en geomorfologische effecten kunnen afvoerpatronen, erosie of sedimentatie beïnvloeden en de waterretentie van het gebied veranderen. Daarnaast spelen klimatologische effecten op microklimaat en windpatronen een rol, terwijl visuele en perceptuele effecten betrekking hebben op de kwaliteit van het uitzicht, ruimtelijke samenhang en de aantrekkelijkheid voor bewoners en bezoekers. Tot slot kunnen culturele en economische effecten ontstaan, zoals veranderingen in landgebruik, identiteit van het gebied en toeristische waarden.

Beoordeling van landschapseffecten gebeurt vaak binnen landschaps- of milieueffectrapportages. Methoden omvatten inventarisatie van landschapwaarden en karakter, visueel-impactanalyses en viewshed-analyses, beschrijving van landschapstructuren en -elementen, en het gebruik van landschapsmetingen en participatieve afwegingen om waarde en draagvlak in kaart te brengen.

Voorbeelden van omstandigheden die landschapseffecten oproepen zijn onder meer windenergieparken, grootschalige zonneparken, wegen en infrastructurele werken, en stedelijke uitbreidingen. Mitigatie en inpassing richten zich op ontwerpgedreven planning, behoud en integratie in het landschap, natuurlijke screening en herstel van landschapselementen, zodat landschappelijk karakter en kwaliteit zoveel mogelijk behouden blijven.