Klankherhaling

Klankherhaling is een term uit de taalkunde en literatuur die verwijst naar de herhaling van klanken binnen of tussen woorden. Het omvat onder meer alliteratie (herhaling van dezelfde beginmedeklinker), assonantie (herhaling van klinkers) en consonantie (herhaling van medeklinkers). Ook klanknabootsing, waarbij geluiden die een bepaald beeld oproepen letterlijk worden nagebootst in taal, kan onder deze noemer vallen. Zo kan klankherhaling zowel op mondelinge als op schriftelijke taal voorkomen en één of meerdere fonologische niveaus raken.

Het doel van klankherhaling is vaak om muziek, cadans of nadruk te creëren, maar het kan ook de sfeer versterken of de geheugenwaarde van een tekst vergroten. In poëzie en proza wordt klankherhaling vaak ingezet om een gevoel van eenheid te geven, rijmende ritme te ondersteunen of een bepaald moedig effect op te roepen. In moderne communicatie komt klankherhaling bovendien voor in reclame en slogans, waar herhaling van klanken de herkenning en aantrekkingskracht kan vergroten.

Voorbeelden en toepassingen variëren van subtiel tot expliciet. Een duidelijke alliteratie schept vaak een ritme, bijvoorbeeld in een zin als Bij de broodjes bakt Ben de broodjes. Assonantie en consonantie kunnen minder direct opvallen maar dragen toch bij aan de klankkleur van een tekst. In alle gevallen geldt dat klankherhaling doelbewust moet worden ingezet: te veel herhaling kan afleiden of plat ogen, terwijl juist gerichte herhaling de leeservaring kan verdiepen en memoreren bevorderen.