Kijkgedrag

Kijkgedrag verwijst naar de wijze waarop iemand visueel aandacht schenkt aan stimuli in de omgeving of op een scherm. Het omvat welke onderdelen van de prikkel worden bekeken, hoe lang er wordt gekeken (doorlooptijd of fixatietijd), en in welke volgorde de ogen bewegen (saccades en volgpatronen). Het begrip wordt gebruikt in onderzoek naar perceptie, aandacht en gebruikerservaring.

Metingen van kijkgedrag worden vaak gedaan met oogvolgers, apparaten die pupillen en oogbewegingen registreren. Belangrijke metriek zijn fixatieduur, fixatieaantal, saccades, heatmaps en scanpatronen. Daarnaast kunnen onderzoekers aanvullende methoden gebruiken zoals think-aloud-protocol of cognitieve taakprestaties. Oogtracking kan zowel in laboratoriumomstandigheden als in natuurlijke omgevingen plaatsvinden, al vereist ecologische validiteit aandacht voor context en apparatuur.

Factoren die kijkgedrag beïnvloeden, komen uit twee grote systemen: bottom-up en top-down processen. Bottom-up factoren betreffen salience zoals kleur, contrast, beweging en opvallende objecten. Top-down factoren hangen samen met de doelen, verwachtingen, interesse en domeinkennis van de kijker. Culturele achtergrond, leeftijd, context en individuele voorkeuren kunnen eveneens sleutelrollen spelen.

Toepassingen van het begrip kijkgedrag zijn onder meer in marketing en reclame voor het optimaliseren van advertenties en lay-out, in web- en productontwerp voor betere bruikbaarheid, in educatie voor effectieve lesmaterialen en in toegankelijkheidsonderzoek voor minder belemmerende interfaces.

Ethische en methodologische overwegingen omvatten privacykwesties en informed consent bij het verzamelen van oogbewegingen, evenals beperkingen in representativiteit en interpretatie van gegevens.