Infinitiefpositie

Infinitiefpositie is een term uit de Nederlandse grammatica die verwijst naar de plaats van de infinitiefvorm van een werkwoord in zinnen. Daarbij gaat het om zowel de bare infinitief (infinitief zonder te) als de infinitief met te, en hoe deze vormen zich verhouden tot finite werkwoorden, modale hulpwerkwoorden en voegwoordelijke constructies.

De twee hoofdvormen van de infinitief

- Bare infinitief: de infinitief zonder te. Deze komt vaak voor na modale werkwoorden of bij werkwoorden van waarneming en leren. Voorbeelden: Ik kan zwemmen. Hij ziet haar lopen. Wij leren lezen.

- Infinitief met te: de infinitief wordt vaak gekoppeld aan te, soms ook na om. Voorbeelden: Om te studeren. Het is moeilijk te begrijpen. Ze besloot te vertrekken. Het is leuk om te lezen.

Infinitiefpositie in zinnen

- In samengestelde of afhankelijk geclauzeerde zinnen komt de infinitief vaak achter een voegwoord of na een modale/CA-constructie: Ik probeer te stoppen. Hij vroeg om te vertrekken. Zij hoorde hem zingen.

- Infinitief met te kan ook zonder om voorkomen in adjectivale of adverbiale uitdrukkingen: Het is moeilijk te begrijpen; Het is belangrijk te luisteren.

- In sommige contexten kan de infinitief aan het eind van de clause staan, vooral in constructies met een finiet werkwoord en een volgend niet-finitief deel: Ik moet mijn kamer schoonmaken.

Samenvatting

Infinitiefpositie beschrijft waar de infinitief in een zin staat: als bare infinitief na modale werkwoorden of waarneming, als infinitief met te in zeventalige infinitiefkreten, en als deel van niet-finite clausen aan het eind van de zin. De keuze tussen bare infinitief en infinitief met te hangt af van de syntactische context en stijlnuances.