Immunogeniciteit

Immunogeniciteit is het vermogen van een stof om een immuunrespons op te wekken in een organisme. Dit kan optreden bij verschillende typen moleculen, zoals antigenen, eiwitten, vaccins of biotherapeutische middelen. In de literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen immunogeniciteit, de capaciteit om een immuunrespons op te wekken, en antigeniteit, de mogelijkheid om herkend te worden door antilichamen of T-cellen. Immunogeniciteit is vooral relevant wanneer een stof therapeutisch wordt toegepast of als vaccin wordt gebruikt.

Verschillende factoren bepalen de immunogeniciteit. Intrinsieke factoren zijn onder meer de grootte en structuur van het molecuul, aanwezigheid van specifieke epitopen, posttranslationele modificaties en de mate van aggregatie. Externe factoren omvatten de toedieningsroute, dosis, formulering en de aanwezigheid van adjuvanten. Hostfactoren spelen ook een rol: genetische achtergrond, leeftijd, immuunstatus en eerdere blootstelling aan vergelijkbare moleculen kunnen de respons beïnvloeden.

Metingen en klinische implicaties van immunogeniciteit omvatten het detecteren van anti-drug antibodies (ADA) en het bepalen van neutraliserende antibodies (NAb). ADA‑vorming kan de weergegeven werking van een medicijn verminderen, de farmacokinetiek veranderen en bijwerkingen zoals hypersensibiliteit veroorzaken. Regulatoire evaluatie omvat preklinische en klinische studies waarin immunogeniciteit wordt beoordeeld en gemonitord gedurende het behandeltraject.

Beheersing en mitigatie van immunogeniciteit bestaan uit ontwerpstrategieën zoals humanisatie ofichtbaar maken van de stof, minimaliseren van aggregaten, optimalisatie van dosering en toedieningsschema, en selectie van kandidaat-moleculen met lagere immunogeenheid. Het doel is balans tussen werkzaamheid en veiligheid, met continue monitoring tijdens ontwikkeling en na toelating.