Gedragsintenties

Gedragsintenties verwijzen naar de mentale toestand die aan gedrag voorafgaat en dit richting geeft, waaronder geplande handelingen, doelen, motieven en verwachte uitkomsten. Het gaat om de beslissing om op een bepaalde manier te handelen en niet om de daad zelf. Intenties kunnen bewust en expliciet zijn, maar ook uit patronen van gedrag, uitspraken en context afgeleid worden. De term wordt in diverse disciplines gebruikt, zoals psychologie, sociologie en criminologie.

In de psychologie is de gedragsintentie een centrale voorspeller van gedrag in veel modellen, met name in de Theorie van Gepland Gedrag, waarbij de intentie wordt gevormd door houding ten opzichte van het gedrag, waargenomen sociale normen en waargenomen gedragscontrole. In criminologie en recht wordt het concept gebruikt om aansprakelijkheid, risico en besluitvorming te begrijpen, hoewel juridische concepten van intentie (opzet) specifieker zijn en kunnen afwijken van alledaagse taalgebruik.

Het meten van gedragsintenties gebeurt doorgaans via zelfrapportageschalen en hypothetische scenario’s, soms in combinatie met gedragsdata. Onderzoekers moeten rekening houden met biases zoals sociale wenselijkheid en de intentie-verhoopte actie-kloof, het verschijnsel dat uitgesproken intenties niet altijd leiden tot daden. Voorbeelden zijn de intentie om regelmatig te gaan sporten, te stoppen met roken, of af te zien van een bepaald strafbaar feit.

Samengevat beschrijven gedragsintenties de geplande richting van gedrag en vormen ze een belangrijke factor bij het verklaren en voorspellen van menselijk handelen, met implicaties voor interventieontwerp en risicobeoordeling.