Geboortevermindering

Geboortevermindering is het langjarige dalen van het geboortecijfer in een land of regio, waardoor bevolkingsgroei afneemt en de demografische samenstelling veroudert. Een belangrijke maatstaf is de totale vruchtbaarheidsgraad (TFR), die onder het vervangingsniveau ligt (ongeveer 2,1 kinderen per vrouw in veel demografische samenstellingen). Ook het algemene geboortecijfer per 1000 inwoners geeft inzicht in de omvang van het fenomeen.

Oorzaken van geboortevermindering zijn divers en vaak met elkaar verweven. Economische ontwikkeling en stijgende welvaart gaan vaak samen met meer onderwijs en arbeidskansen voor vrouwen, wat de neiging tot minder en later geboorten kan vergroten. Daarnaast spelen beschikbaarheid en acceptatie van anticonceptie, urbanisatie en de kosten van kinderen, uitgestelde zwangerschappen en veranderingen in huwelijks- en gezinspatronen een rol. Sociale normen en beleid kunnen het vruchtbaarheidsgedrag eveneens beïnvloeden, en migratie kan regionale verschillen verbergen of verminderen.

Gevolgen van geboortevermindering zijn onder meer vergrijzing van de bevolking en een stijgende afhankelijkheidsratio, wat druk uitoefent op pensioenen, gezondheidszorg en de arbeidsmarkt. Regionale verschillen kunnen ontstaan in bevolkingssamenstelling en economische dynamiek. Beleid dat gericht is op het bevorderen van geboorte en jongere bevolkingsopbouw omvat vaak maatregelen zoals betaalbare kinderopvang, flexibel werk, betaald ouderschapsverlof, kindgerelateerde financiële steun en huisvesting.

Statistische metingen worden uitgevoerd door nationale en internationale bureaus en gebruiken indicatoren zoals TFR, leeftijdsspecifieke vruchtbaarheid en perinatiefrequentie om veranderingen in geboortes te volgen.