Fijnnaaldpunctie

Fijnnaaldpunctie (FNP) is een minimaal invasieve medische methode om cellen of vocht te verkrijgen uit een verdachte laesie, knobbeltje of orgaansample. Met een dunne naald (meestal 23- of 25-gauge) wordt materiaal uit het doelgebied aangezogen en onderzocht in een cytologisch laboratorium. Het doel is een snelle, vaak diagnostische uitslag zonder chirurgische ingreep.

De ingreep wordt uitgevoerd door een arts of radioloog. Bij palpabele nodi kan de punctie onder lokale verdoving plaatsvinden; bij moeilijk bereikbare locaties wordt gebruikgemaakt van beeldgeleiding (bijv. echografie of CT). Een of meer passes kunnen nodig zijn om voldoende cellen te verzamelen. De verkregen cellen worden op glas gespreid of in vloeistof bewaard; het materiaal wordt beoordeeld door een cytopatholoog. Resultaten leveren doorgaans een classificatie zoals benign, malign of onduidelijk (niet-diagnostic). Soms zijn aanvullende analyses nodig.

Toepassingsgebieden omvatten borstknobbels, schildklierknopen, lymfeklieren, lever- en longlaesies, en abcessen. FNP kan ook worden gebruikt voor snelle diagnostiek bij verdenking op metastasen of om te bepalen of verder onderzoek (bijv. core needle biopsy) nodig is.

Voordelen en beperkingen: Voordelen zijn dat het beperkt invasief is, snel tot een voorlopige diagnose kan leiden en weinig complicaties kent. Beperkingen zijn afhankelijk van locatie en de aard van de afwijking; soms levert de techniek onvoldoende materiaal op en kan geen weefselarchitectuur worden beoordeeld zoals bij een kernbiopt.

Risico's zijn zeldzaam maar bestaan uit lichte bloedingen, hematomen, infectie en in zeldzame gevallen een pneumothorax bij long- of borstlokalisaties. Na de procedure volgt meestal lokaal drukverband en wordt geadviseerd tot beperkte activiteit; bij gebruik van anticoagulantia kan afstemming nodig zijn. De voorlopige uitslag is doorgaans binnen enkele dagen bekend.