Eiwitreserves

Eiwitreserves verwijzen naar opgeslagen eiwitten die in organismen dienen als reservoir van stikstof en aminozuren voor tijden van groei, ontwikkeling of stress. In planten komen ze vooral voor in zaden en het endosperm en worden ze aangelegd tijdens de ontwikkeling van de vrucht. De belangrijkste opslagproteïnen in zaden zijn globulines en prolamines, die vaak voorkomen in granen en peulvruchten.

Tijdens ontkieming worden de eiwitreserves afgebroken door proteasen en omgezet in vrije aminozuren die door de kiem kunnen worden gebruikt voor de opbouw van cellen en voor energie. De mobilisatie van deze reserves is vaak gereguleerd door hormonen, zoals gibberellinen bij planten, en hangt af van factoren als vochtigheid, temperatuur en zuurstofbeschikbaarheid.

Ook in dieren en mensen vormen eiwitreserves een buffer. Skeletspierweefsel fungeert als reserve aan aminozuren die bij perioden van calorietekort kunnen worden afgebroken voor onderhoud van vitale functies en voor gluconeogenese. De mate van afbraak en hergebruik hangt af van voedingstoestand, activiteitenniveaus en gezondheid.

Het begrip eiwitreserves is relevant voor landbouw, plantkunde en voeding. Bij zaden bepaalt de samenstelling en hoeveelheid opslagproteïnen de kiemkracht en voedingswaarde. In voeding en klinische context wordt het eiwitgehalte vaak gemeten via stikstofanalyse (bijv. Kjeldahl of Dumas) en verdere proteïnanalyse om de eiwitkwaliteit te beoordelen.