Eenheidsrecht

Eenheidsrecht is een term uit de Nederlandse rechtsleer die verwijst naar het idee van een eenduidig en coherent rechtsstelsel waarin regels en normen op een uniforme wijze worden toegepast en geïnterpreteerd. Het concept speelt vooral een rol in discussies over de verhouding tussen nationaal recht en supranationaal recht, met name het recht van de Europese Unie. In deze context verwijst eenheidsrecht naar de verplichting van staten om EU-wetgeving—zoals verordeningen die rechtstreeks toepasselijk zijn en richtlijnen die via nationale wetgeving moeten worden geïmplementeerd—consequent toe te passen en te interpreteren zodat de rechtsorde in alle lidstaten eenheid behoudt.

Belangrijkste kenmerken:

- Uniforme toepassing van regels over sectoren en jurisdicties heen;

- voorrang en directe werking van hoger geplaatste rechtsnormen waar dit geldt (bij EU-recht en in bepaalde constitutionele kaders);

- uniforme interpretatie door rechterlijke instanties om inconsistenties en rechtsvorming in de praktijk te voorkomen;

- bevordering van rechtszekerheid en gelijke behandeling binnen de rechtsorde.

Context en debat:

In de Nederlandse literatuur biedt eenheidsrecht een kader voor de integratie van EU-recht in de nationale rechtsorde. Voor- en tegenstanders bespreken onder meer de balans tussen rechtszekerheid, rechtsstatelijke normen en nationale soevereititeit, evenals de rol van rechters bij harmonisatie en de praktische uitvoering op verschillende niveaus van bestuur.

Zie ook: Europees recht, grondwet, rechtsstaat, rechtsvergelijking.