Drifttheorie

Drifttheorie is een term die in verschillende vakgebieden wordt gebruikt om een langzame, richtinggevende verandering te beschrijven in het gedrag van een systeem of in uitkomsten, die niet door een enkele gebeurtenis kan worden verklaard. De kern is een deterministische of probabilistische trend die zich over tijd opstapelt en vaak verweven raakt met veranderende context zoals normen, regels of omgevingsfactoren.

In de wiskunde en natuurwetenschappen verwijst drift naar de deterministische component van een stochastisch proces. Bijvoorbeeld in een stochastische differentiaalvergelijking dx_t = a(X_t,t) dt + b(X_t,t) dW_t is a(X_t,t) de drift. In financiële modellen bepaalt de drift het verwachte rendement over tijd; in fysica en biologie beschrijft drift de systematische trend naast random schommelingen.

In de criminologie is drift theory een benadering van delinquentie waarbij individuen tussen conventionele en deviante waarden bewegen. Volgens deze visie kunnen driften en neutralisaties technieken zijn die het gedrag van delinquenten beïnvloeden, en vertoont iemand geen vaste, onveranderlijke identiteit als crimineel. De theorie is onderwerp van debat; critici wijzen op beperkingen in empirisch bewijs en generaliseerbaarheid.

In beleidswetenschappen en bestuur verwijst beleidsdrift (policy drift) naar veranderingen in beleidsuitkomsten of uitvoering zonder formele wijziging van wetten of doelstellingen. Dit kan ontstaan door aanpassingen in implementatie, technologische vooruitgang, administratieve praktijk of veranderende maatschappelijke situaties.

Samengevat beschrijft drifttheorie een brede waaier aan fenomenen waarin langzame, vaak contextafhankelijke veranderingen optreden die niet direct aan een afzonderlijke gebeurtenis kunnen worden toegeschreven. Zie ook gerelateerde concepten zoals stochastic drift, policy drift en delinquency theory.