beleidsdrift

Beleidsdrift (policy drift) is een begrip binnen de beleidswetenschappen dat verwijst naar het verschijnsel waarbij beleid na verloop van tijd niet langer aansluit bij de oorspronkelijke doelstellingen, terwijl het beleid zelf formeel ongewijzigd blijft. Het ontstaat wanneer de omstandigheden waarin het beleid functioneert veranderen, bijvoorbeeld door economische, technologische of maatschappelijke ontwikkelingen, of door veranderingen in de uitvoeringscapaciteit van overheden. Daardoor kan de beoogde oplossing minder effectief blijken en kan de kosten-batenverhouding verslechteren.

Oorzaken zijn onder meer: veranderde probleembeschrijvingen, nieuw of veranderend bewijs, technologische vooruitgang die de context wijzigt, verschuivingen in politieke prioriteiten, financiële beperkingen en institutionele inertie. Mechanismen omvatten een mismatch tussen ontwerp en werkelijkheid, tijdvertragingen tussen beleid en effecten, en randvoorwaarden die wijziging moeilijk maken vanwege regelgeving, begroting of hiërarchische verankering. Beleidsdrift kan optreden naast of in samenhang met wat soms implementatie-drift wordt genoemd, waarbij de uitvoering anders verloopt dan bedoeld.

Voorbeelden variëren maar omvatten onder meer pensioen- of arbeidsmarktbeleid dat niet snel genoeg inspeelt op vergrijzing, milieuregulering die niet meegaat met technologische ontwikkelingen, of data- en privacywetgeving die achterloopt bij snelle digitale innovatie.

Benaderingen om beleidsdrift te beperken zijn onder meer horizonverkenning, adaptief of flexibel beleid, regelmatige evaluatie en updatecycli, sunset clauses, en het gebruik van experimenten en lerende beleidsprocessen zodat beleid eerder kan worden bijgestuurd.