Dissipatie

Dissipatie (ook wel dissipatie) verwijst in de natuurkunde en techniek naar het proces waarbij energie uit een georganiseerde vorm wordt omgezet in minder bruikbare vormen, meestal warmte, als gevolg van irreversibele krachten zoals wrijving, weerstand en viscositeit.

In de thermodynamica gaat dissipatie samen met een toename van entropie; het is kenmerkend voor irreversibele processen waarin nuttige energie verloren gaat en systemen niet ideaal functioneren zoals in verliesvrije modellen.

In elektrische systemen wordt dissipatie vaak uitgedrukt als vermogensverlies in weerstandende componenten: P = I^2R = V^2/R, waardoor warmte ontstaat en de efficiëntie afneemt.

In vloeistofdynamica en turbulentie wordt dissipatie veroorzaakt door viscositeit, waarbij mechanische energie van stroming wordt omgezet in warmte; de dissipation-rate ε is een sleutelparameter in turbulente modellen.

In dynamische systemen en controlekunde verwijst dissipatie naar systemen waarin energie door demping of uitwisseling met de omgeving verdwijnt; dergelijke systemen kunnen stabiele evenwichten of attractoren vertonen.

In materialen en dielektrica heeft dissipatie ook betrekking op dielektrisch verlies: het dielektrische verlies wordt vaak uitgedrukt met tan δ, de verliesfactor die de verhouding aangeeft tussen opgeslagen en verloren energie bij wisselstroom.

Praktische toepassingen en metingen omvatten het ontwerpen van motoren en remmen, elektrische schakelingen en isolatiematerialen; dissipatie wordt geëvalueerd via calorimetrie, warmtestromen, verliesmetingen en efficiëntie-analyses.