Dialetheisme

Dialetheisme is een filosofische positie die stelt dat er uitspraken bestaan die tegelijk waar en onwaar zijn. In deze visie kan een contradictie een geldige waarheidstoestand hebben. Dit is een afwijking van de klassieke logica, waarin uit een contradictie alles volgt (het explosieprincipe). Dialetheisten zien paradoxen zoals de Liar paradox als voorbeeld dat sommige zinnen zowel waar als onwaar kunnen zijn, en zij zoeken een formeel systeem dat dit mogelijk maakt zonder in trivialisering te vervallen.

In de moderne logica gaat dialetheisme vaak samen met paraconsistente logica. De bekendste voorvechter is Graham Priest, die het Logic of Paradox (LP) heeft ontwikkeld. LP laat toe dat sommige zinnen tegelijk waar en onwaar zijn; het explosieprincipe geldt niet. Sinds LP zijn er varianten ontworpen die proberen tegenstrijdigheden te bevatten zonder dat alle uitspraken waar kunnen gelden.

Kritiek richt zich op de vrees voor trivialisering en onvermogen om zinvolle redenering te behouden. Critici zeggen dat als sommige dingen waar en onwaar tegelijk zijn, het begrip waarheid onherleidbaar wordt. Voorstanders beweren dat paraconsistente logica's juist voorkomen dat elke implicatie uit een contradictie volgt en beter kunnen modelleren hoe mensen omgaan met tegenstrijdige informatie in wetenschap, recht of dagelijkse redenering.