Decentralisering

Decentralisatie is het proces waarbij bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden worden overgedragen van een centrale overheid naar lagere niveaus van bestuur of naar niet-overheidsactoren. Het doel is om besluitvorming dichter bij burgers en lokale omstandigheden te brengen, waardoor beleid en dienstverlening beter kunnen aansluiten bij lokale behoeften. Decentralisatie kan bestuurlijk, financieel en juridisch van aard zijn en vindt plaats in zowel unitair als federaal gereguleerde staten.

Er zijn verschillende vormen van decentralisatie. Politieke decentralisatie (of devolutie) verlegt bevoegdheden naar regionale of lokale overheden, zodat zij zelf beleidsruimte hebben binnen afgesproken kaders. Administratieve decentralisatie, ook wel deconcentratie genoemd, verdeelt uitvoerende taken over subnationale kantoren die onder het centrale ministerie vallen. Fiscale decentralisatie houdt in dat lagere overheden meer zeggenschap en middelen krijgen over hun begroting en belastinginning. Organisatorische decentralisatie kan bestaan uit het herstructureren van organisaties om besluitvorming naar lagere niveaus te brengen, terwijl normatieve of subsidiariteitsprincipes richting geven aan wat op lager niveau hoort te gebeuren.

De motivatie voor decentralisatie varieert maar omvat verbeterde flexibiliteit, responsiveness en legitimiteit van beleid, betere dienstverlening en morele steun aan participatie. Potentiële baten zijn efficiëntere en contextspecifieke oplossingen; nadelen zijn onder meer varying capaciteiten, inconsistent beleid tussen niveaus en hogere beheerslast. Succes hangt af van duidelijke bevoegdheidskaders, adequate financiële onderbouwing en effectieve coördinatie.

Voorbeelden van toepassing zijn federale systemen met regionale autonomie, autonome gemeenschappen of gemeenten die taken dragen op lokaal niveau, en EU-principes zoals subsidiariteit die het vertrouwen op lokale besluitvorming bevorderen.