Crimineel

Crimineel is een term uit het Nederlands die zowel als zelfstandig naamwoord als bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt. Als zelfstandig naamwoord verwijst crimineel naar een persoon die strafbare feiten pleegt; als bijvoeglijk naamwoord beschrijft het crimineel gedrag of criminele activiteiten. In het dagelijks taalgebruik heeft de term vaak een sterke negatieve connotatie en kan hij personen stigmatiseren. Neutralere of formelere termen zijn bijvoorbeeld misdadiger, dader of strafbaar feitpleger, afhankelijk van de context.

Het woord crimineel is afkomstig uit het Franse criminel, via het Latijnse criminālis (van crīmen, misdaad). In het Nederlands is het wijdverbreid geraakt sinds de 19e eeuw. De etymologie weerspiegelt de historische verbinding tussen taal en het begrip misdaad en wordt handenwrijvend gezien in descriptions van betrokken personen en gedragingen.

In juridische zin is crimineel geen formele status; het is een descriptief label dat wordt gebruikt in taal en debat. In de rechtspraak spreekt men doorgaans van verdachte, dader of veroordeelde, afhankelijk van de fase van een procedure en de uitkomst daarvan. In de media kan het gebruik van crimineel de publieke perceptie van schuld en recidive versterken, met mogelijke stigmatisering tot gevolg. Daarom is er discussie over terminologie en nauwkeurigheid: sommige contexten geven de voorkeur aan neutralere of preciezere termen zoals ‘verdachte’, ‘dader’ of ‘misdadiger’. Verwante termen zijn onder meer misdadiger, wetsovertreder en boef.