Cortisolverlagende

Cortisolverlagende verwijst naar interventies en therapieën die de blootstelling aan cortisol of de werking van glucocorticoïden verminderen. Het begrip wordt gebruikt in endocrinologie en gerelateerde velden om behandelingen te beschrijven die cortisolproductie beperken of de effecten van corticosteroïden tegengaan, bijvoorbeeld bij aandoeningen met te veel cortisol of bij pogingen om corticosteroïden te taperen.

De term omvat verschillende benaderingen. Een mechanisme is het remmen van de corticale synthese van cortisol in de bijnierschors, bijvoorbeeld met metyrapon, ketoconazol of aminoglutethimide; in een spoedeisende situatie kan ook etomidate worden gebruikt om cortisolproductie snel te verlagen. Een andere benadering is het blokkeren van de glucocorticoïde receptor met antagonisten zoals mifepriston (RU-486) of vergelijkbare middelen. Daarnaast kan ook het beperken van farmacologische blootstelling aan cortisol via glucocorticoïden-sparing strategies bij inflammatoire aandoeningen onder het kopje vallen, waarbij geprobeerd wordt de totale corticosteroïde dosis te verminderen terwijl de ziekte onder controle blijft. Leefstijl- en stressmanagementtechnieken kunnen via een indirecte weg kleinere cortisolextremen veroorzaken, maar hebben doorgaans een bescheidener effect dan medicamenteuze middelen.

Toepassingen zijn onder meer de behandeling van aandoeningen met hypercortisolisme, zoals Cushing-syndroom of bepaalde adrenaleklierenaandoeningen, en het mogelijk faciliteren van het afbouwen van systemische corticosteroïden bij langdurige behandeling. Veiligheid en monitoring zijn essentieel, omdat veel middelen bijwerkingen hebben zoals lever- of elektrolytenstoornissen, adrenal insufficiëntie bij abrupt stoppen, of interacties met andere medicijnen. Rebound van cortisolniveau na beëindiging kan voorkomen.