elektrolytenstoornissen

Elektrolytenstoornissen zijn abnormale concentraties van elektrolyten in extracellulaire vloeistoffen, met name natrium, kalium, calcium, magnesium, fosfaat en chloride of bicarbonaat. Deze stoornissen beïnvloeden vochtbalans en zuur-base evenwicht en kunnen de functie van zenuwen en spieren en de cardiale geleiding aangetast maken. Ze kunnen acuut ontstaan door letsel, ziekte of medicatie, of chronisch zijn bij langdurige aandoeningen.

Oorzaken zijn onder meer vochtverlies door diarree, braken, koorts of extreem zweten, verminderde vochtinname, nierfunctiestoornissen en hormonale afwijkingen zoals SIADH of hyperaldosteronisme. Medicatie als diuretica, laxantia, NSAID’s of ACE-remmers kan elektrolytenstoringen bevorderen. Ook bij operaties, ernstige infecties of consumeertabletten kan het elektrolytenevenwicht verstoord raken.

Veel voorkomende stoornissen zijn hyponatriëmie en hypernatriëmie, hypokaliëmie en hyperkaliëmie, en verstoringen in calcium, magnesium en fosfaatspiegels. Klinische verschijnselen variëren van verwardheid, epileptische aanvallen en spierzwakte tot paresthesieën en hartsymptomen zoals ritmestoornissen. De ernst en prognose hangen af van de oorzaak, de mate van afwijking en de snelheid waarmee de stoornis ontstaat.

Diagnostiek omvat meting van serum elektrolyten, bloedgasanalyse en urineonderzoek, aangevuld met klinische beoordeling en medische voorgeschiedenis. Elektrolytenstoornissen vereisen doorgaans een gerichte behandeling en zorgvuldige monitoring.

Behandeling is gericht op het behandelen van de onderliggende oorzaak en het veilig corrigeren van de elektrolytspiegels. Dit kan bestaan uit vochttoediening of vochtbeperking, en toediening van kalium, calcium, magnesium of fosfaat zoals nodig. Bij ernstige hyperkaliëmie of anderen kan aanvullende therapie nodig zijn, zoals calciumtoediening, insuline-glucose, dialyse of andere maatregelen. Preventie is gericht op vroegtijdige herkenning, juiste medicatiegebruik en adequate hydratatie, vooral bij risicogroepen.