Coaguleringsfactoren

Coaguleringsfactoren zijn een groep plasma-eiwitten die een cruciale rol spelen in de bloedstolling (hemostase). In een normale stofwisseling werken zij samen met bloedplaatjes en endotheelcellen om bloedingen te stoppen en lekkage van beschadigde vaten te voorkomen. De meeste factoren worden in de lever geproduceerd; enkele, zoals weefselfactor, komen uit andere weefsels. Sommige factoren vereisen vitamine K voor hun activiteit.

Bij een verwonding starten twee hoofdroutes van de stollingscascade: de intrinsieke en de extrinsieke route. De intrinsieke route begint met factoren XII, XI, IX en VIII; de extrinsieke route wordt geactiveerd door weefselfactor (factor III) en factor VII. Beide routes komen samen in de gemeenschappelijke route, waarin factor X wordt geactiveerd en de omzetting van factor II (prothrombine) tot thrombine plaatsvindt. Thrombine zet fibrinogeen (I) om in fibrine, en fibrine wordt met behulp van factor XIII tot een stabiel stolsel. Calciumionen zijn daarbij nodig. Vitamine K-afhankelijke factoren zijn II, VII, IX en X; proteïne C en proteïne S zijn anticoagulante regulerende factoren; TFPI en antithrombin dragen bij aan remming en balans.

Stoornissen in de coaguleringsfactoren kunnen leiden tot bloedingsproblemen (bijv. hemofilie A met factor VIII-deficiëntie, hemofilie B met factor IX-deficiëntie). Von Willebrand-factor beïnvloedt de stolling door de interactie met trombocyten en de stabiliteit van factor VIII. Laboratoriumtesten zoals PT (extrinsieke pad) en aPTT (intrinsieke pad) geven informatie over de functionaliteit van de stollingscascade. Behandeling kan bestaan uit vervanging van factoren, vitamine K-therapie en anticoagulantia zoals warfarine of DOAC’s in passende klinische context.