Bronnenanalyse

Bronnenanalyse is het systematisch onderzoeken van bronnen om hun oorsprong, betrouwbaarheid, betekenis en context te begrijpen. In academisch onderzoek wint het belang van bronnenanalyse terrein in disciplines als geschiedenis, literatuurwetenschap, archeologie en journalistiek, maar ook in lespraktijk en publieke berichtgeving. Het omvat zowel primaire als secundaire bronnen, inclusief schriftelijke documenten, beelden, geluidsopnamen, artefacten en digitale data.

Belangrijke concepten zijn provenance (herkomst en eigenaarschap), auteurspositie, beoogd publiek, datum en genre, doel en context. Bij de analyse wordt gelet op betrouwbaarheid en eventuele vooringenomenheid, authenticiteit en volledigheid, en op de manier waarop de bron is geproduceerd en bewaard. Voorbeelden van vragen: wie heeft de bron gemaakt, waarom, onder welke omstandigheden, welke feiten ontbreken of zijn vertekend, hoe verhoudt deze bron zich tot andere bronnen.

De methode omvat het identificeren van type bron (primair of secundair), contextualisering, contentanalyse en triangulatie met andere bronnen. Bij digitaal materiaal speelt ook metadata, digitale bewaring en de betrouwbaarheid van digitale bronnen een rol. Het resultaat is een reconstructie van wat de bron kan verklaren en wat niet kan, met duidelijke onderbouwing en documentatie.

Bronnenanalyse is cruciaal voor interpretatie, validiteit en verantwoording in onderzoek. Het helpt bij het beoordelen van betrouwbaarheid, bias en representativiteit, en bij het herkennen van ontbrekende stemmen. In het onderwijs en de wetenschap draagt het bij aan kritisch denken en transparante verantwoording van conclusies.