Boekdruk

Boekdruk, of drukkunst, is het proces om teksten en afbeeldingen in boekvorm te reproduceren met behulp van drukpers en losse letters (movable type). Het systeem maakte snelle, consistente en herhaalbare drukken mogelijk, waardoor boeken toegankelijker werden voor een bredere doelgroep dan voorheen. In de loop der eeuwen ontwikkelde de boekdrukkunst zich verder met technieken zoals lithografie, offsetdruk en digitale druk.

Movable type werd in China in de 11e eeuw uitgevonden door Bi Sheng. In Europa werden losse letters en drukpersen eind 15e eeuw geïntroduceerd, met de door Johannes Gutenberg ontwikkelde drukpers in Mainz als belangrijkste mijlpaal. Gutenberg combineerde losse metalen letters, een stevige inkt en een drukpers, waardoor meerdere identieke exemplaren snel konden worden geproduceerd.

In de regio die nu Nederland is, ontstonden in de late middeleeuwen en vroege moderne tijd belangrijke drukcentra, waaronder Antwerpen, Leiden en Amsterdam. Een toonaangevende drukkerij was de Officina Plantiniana in Antwerpen, opgericht door Christophe Plantin, die een grote collectie bijbels en klassieke werken produceerde en van invloed was op de Europese boekcultuur. In de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd drukwerk een drijvende kracht achter de wetenschappelijke revolutie en de Reformatie, met talloze uitgaven die verspreidden ideeën en wetenschap.

De boekdrukkunst heeft de geletterdheid vergroot, standaarden voor spelling en tekstuitgaven gestimuleerd en de verspreiding van kennis mogelijk gemaakt. Sinds de 19e eeuw heeft mechanisatie, zoals stoomdruk en offsetdruk, en later digitale druk de productie en distributie verder vergemakkelijkt, waardoor boeken goedkoper en vaker verschenen. Vandaag blijft boekdruk de basis van de productie van boeken, ook in combinatie met digitale processen.