drukpers

Een drukpers is een machine die tekst en afbeeldingen overbrengt van inkt naar papier. Traditioneel verwijst de term naar een hand- of mechanische pers die het mogelijk maakt meerdere kopieën te produceren door inkt op een drukvorm over te brengen en vervolgens af te drukken op papier. Het begrip omvat zowel eenvoudige, handbediende persen als industriële persen die in drukkerijen werden toegepast.

De bekendste vorm van drukkunst ontstond met de uitvinding van beweegbare typen, meestal aan Gutenberg toegedicht in het midden van de 15e eeuw in Mainz. Met metalen letters die verplaatst konden worden, een inkttoepassing en een drukprincipe dat lijkt op een wijnpers, kon men teksten en afbeeldingen sneller reproduceren dan met handkopieën. De boekdrukkunst maakte massale verspreiding van boeken, pamfletten en later kranten mogelijk en droeg bij aan onderwijs, religieuze en wetenschappelijke ontwikkelingen en de standaardisatie van typografie.

Technisch gezien bestaat een traditionele drukpers uit een bed (forme) met losse letters, een inkttoepassing en een drukpunt waarbij papier onder druk tegen de drukvorm wordt gebracht. Bij het indrukken wordt de inkt door de druk op het papier overgebracht. Het proces levert meerdere kopieën op en vereist nauwkeurige uitlijning van letters, inkten en papier.

Historisch ontwikkelden zich verschillende typen persen. Eerst waren het handbediende houten of metalen persen met een schroefmechanisme; later kwamen cilindrische persen en uiteindelijk roterende persen die de productie aanzienlijk verhoogden. Moderne drukkerijen werken vooral met offset- of digitale druk, maar de traditionele drukpers blijft een belangrijk historisch en cultureel symbool en wordt nog toegepast bij ambachtelijk en kunstdrukwerk.

De drukpers heeft de verspreiding van kennis versneld en bijgedragen aan maatschappelijke veranderingen door bredere toegang tot geschreven tekst mogelijk te maken.