Binnenrijmschemas

Binnenrijmschema’s verwijzen naar de ordening van rijmklanken die binnen dezelfde regel of tussen nabije regels voorkomen. In tegenstelling tot eindrijm, waarbij rijm aan het eind van regels optreedt, concentreert binnenrijm zich op klanken die eerder in de regel voorkomen. Deze techniek kan de cadans en het tempo van een gedicht beïnvloeden en kan bepaalde woorden of ideeën extra nadruk geven.

Binnenrijm kan op verschillende manieren voorkomen. Een intra-regel rijm gebeurt wanneer een woord halverwege een regel rijmt op een ander woord in dezelfde regel. Interlinieus binnenrijm strekt zich uit over twee opeenvolgende regels en draait om klankechos in de nabijheid van het midden of eind van de regels. Vaak wordt binnenrijm verweven met andere klankeigenschappen zoals alliteratie of assonantie, waardoor een subtiel auditief patroon ontstaat terwijl de betekenis behouden blijft.

Functies van binnenrijmschema’s zijn onder meer het verankeren van ritme en muziekaliteit, het creëren van een schepe geluidstrek of echo’s die de thematiek versterken. Het kan leiden tot een gevoel van cohesie binnen een strofe of juist speelsheid introduceren door onverwachte klankbewegingen. Het soort rijm kan variëren van volle rijm tot lichtere klank-overeenkomsten, afhankelijk van de dichterlijke intention.

Bij de analyse van een poëtisch werk kan men letten op de locatie en frequentie van binnenrijm, de gekozen klanken en hoe ze samenhangen met woordkeuze en betekenis. Binnenrijmschema’s vormen daarmee een belangrijk instrument voor vorm en klank in poëtische taal.

Zie ook: rijm, eindrijm, alliteratie, assonantie, klank.