Betekenisvolheid

Betekenisvolheid is de kwaliteit van iets dat betekenisvol is: de mate waarin ervaringen, handelingen of een heel leven zin en waarde hebben. De term wordt veel gebruikt in filosofie en psychologie, maar ook in brede maatschappelijke discussies over wat mensen drijft en hoe zij richting geven aan hun bestaan. Etymologisch verwijst het naar betekenissen en waarde, en in het dagelijks taalgebruik ligt de aandacht op zingeving en het geven van doel aan het bestaan.

In de wetenschappelijke literatuur worden verschillende dimensies onderscheiden. Vaak gaat het om coherent ieit of samenhang: het gevoel dat het leven begrijpelijk en logisch verlopen is. Een tweede dimensie is doelgerichtheid: het ervaren van een doel of richting in het handelen. Een derde dimensie is betekenis of waarde: het gevoel dat handelingen en het bestaan als zodanig waardevol of relevant zijn. Betekenisvolheid kan betrekking hebben op individuele ervaringen, maar ook op een gehele levenslijn, werk, relaties en gemeenschappen. De sociale en culturele context speelt daarbij een bepalende rol bij welke normen en waarden betekenis krijgen.

Historisch en theoretisch zijn er diverse invalshoeken. Filosofen zoals Viktor Frankl benadrukken dat mensen naar betekenis zoeken, ook onder tegenslag en lijden. In de positieve psychologie is betekenisvolheid gerelateerd aan welbevinden, veerkracht en tevredenheid over het leven, hoewel onderzoek wisselende resultaten oplevert. Het concept blijft deels cultureel bepaald en kan per context verschillen in interpretatie en beoordeling.

Praktisch kan betekenisvolheid worden versterkt door reflectie op waarden en doelen, het herbeelden van de eigen levensloop, keuzes af te stemmen op wat men belangrijk vindt, en door bij te dragen aan relaties en activiteiten die als waardevol worden ervaren.