Beoordelingssteekproef

Beoordelingssteekproef is een onderzoeks- of beoordelingsmethode waarbij een representatieve subset van een populatie wordt onderzocht om conclusies te kunnen trekken over de hele populatie. Door middel van een beoordelingssteekproef kan men de kwaliteit, conformiteit of betrouwbaarheid van het geheel inschatten zonder elke eenheid te hoeven inspecteren. De methode wordt veel gebruikt in kwaliteitscontrole, audits, evaluatieonderzoek en onderwijsbeoordeling.

Het ontwerp begint met het definiëren van de populatie en de beoordelingscriteria. Daarna kiest men een steekproefstrategie, bijvoorbeeld randomisatie, gestratifieerd of clustergewijs, en bepaalt men de steekproefomvang op basis van de gewenste foutmarge en het betrouwbaarheidsniveau. De steekproef wordt uitgevoerd en de bevindingen worden vastgelegd en geanalyseerd. Op basis daarvan kan men een oordeel vellen over het geheel.

Belangrijke concepten bij beoordelingssteekproeven zijn representativiteit, randomisatie, foutmarges en betrouwbaarheidsniveau. Een goede beoordelingssteekproef streeft naar een verdeling die de populatie weerspiegelt en minimaliseert systematische bias. De resultaten dragen een onzekerheid met zich mee die kan worden uitgedrukt als een foutmarge en een betrouwbaarheidsniveau.

Voordelen van deze methode zijn efficiëntie, lagere kosten en snellere feedback in vergelijking met volledige inspectie. Beperkingen zijn onder andere onzekerheid door toeval, mogelijke biases bij een slecht steekproefontwerp en beperkte detailwaarde als de steekproef klein is.

Voorbeelden zijn onder meer kwaliteitscontrole waarbij elke 20e product wordt geïnspecteerd, evaluatie van studentopdrachten via een steekproef, en een audit waarbij een steekproef van facturen wordt gecontroleerd.