beoordelingscriteria

Beoordelingscriteria zijn ondubbelzinnige beschrijvingen van wat een prestatie, product of gedrag moet tonen om als geslaagd te worden beschouwd. Ze geven aan welke kenmerken, vaardigheden of kwaliteitsvoorwaarden bij een taak gelden en vormen de basis voor evaluatie, feedback en besluitvorming. Criteria worden doorgaans afgeleid van leerdoelen, competenties en professionele standaards en zijn bedoeld om evaluaties transparant en reproduceerbaar te maken.

In onderwijs en training worden beoordelingscriteria toegepast bij opdrachten, toetsen en portfolio’s, maar ze komen ook voor bij selectieprocessen, certificering en projectbeoordelingen. Een beoordelingskader omvat meestal criteria, indicatoren of prestatieniveaus en een scoringsysteem. Vaak worden rubrics gebruikt, waarin per criterium meerdere niveaus zijn beschreven (bijvoorbeeld onvoldoende, matig, goed, uitstekend) met concrete observaties of voorbeelden.

Eigenschappen van goede beoordelingscriteria zijn onder meer specificiteit, observeerbaarheid en relevantie voor de leerdoelen. Ze moeten onafhankelijk van de persoonlijke voorkeur van de beoordelaar toepasbaar zijn, wat bijdraagt aan betrouwbaarheid en validiteit van de beoordeling. Transparantie is een belangrijk kwaliteitskenmerk: betrokkenen weten wat er beoordeeld wordt en hoe de score tot stand komt.

Soorten beoordeling kunnen criteriumgericht (criterion-referenced), waarbij prestaties worden vergeleken met vaste normen, of normatief (norm-referenced), waarbij prestaties worden vergeleken met die van andere beoordelingskandidaten. Gewichtingen en combinaties van criteria kunnen deels de prioriteit van verschillende aspecten aangeven. Het proces van ontwikkeling, evaluatie en kwaliteitsborging zorgt ervoor dat beoordelingscriteria effectief en eerlijk blijven.