Aanstekelijkheid

Aanstekelijkheid is een term die aangeeft hoe gemakkelijk iets van de ene persoon op de andere kan overgaan. In medische context verwijst het vooral naar de besmettelijkheid van een ziekteverwekker: hoe waarschijnlijk het is dat een besmette persoon anderen infecteert. In het dagelijks taalgebruik wordt het woord ook wel gebruikt voor sociale enormiteit, zoals de manier waarop een stemming of gedrag zich onder mensen kan verspreiden.

Infectieuze overdracht vindt via verschillende routes plaats: direct contact (lichaamssamenkomst), indirect contact via besmette voorwerpen, druppelinfectie in de lucht, aerosolen of via vectoren. De mate van aanstekelijkheid hangt af van kenmerken van de ziekteverwekker (zoals de infectious dose en stabiliteit buiten de gastheer), de aard en duur van contact, en de vatbaarheid van personen. Ook de klinische fase waarin iemand besmettelijk is en omgevingsfactoren zoals ventilatie spelen een rol.

Epidemiologisch wordt de aanstekelijkheid vaak uitgedrukt met getallen zoals de basisreproductieratio (R0), die het gemiddelde aantal nieuwe besmettingen aangeeft door één geïnfecteerd persoon in afwezigheid van maatregelen, en de actuele reproductieratio (Rt) die op een bepaald moment geldt. Daarnaast wordt soms de secundaire aanvalskans gebruikt, het aandeel van nabije contactpersonen dat ziek wordt.

Factoren die de aanstekelijkheid beïnvloeden zijn onder meer pathogen eigenschappen, immuniteit en vaccinatiegraad, contactpatronen in de samenleving, hygiëne en ventilatie. Adequate maatregelen zoals vaccinatie, isolatie van gevallen, snelle contactopsporing en betere ventilatie verminderen de kans op verspreiding en daarmee de aanstekelijkheid bij een populatie.