zuurstofaties

Zuurstofaties, ook wel zuurstofatie genoemd, is het chemische proces waarbij zuurstofatomen aan een stof worden toegevoegd of waarbij zuurstofgas aan een verbinding wordt gebonden. In de chemie en biochemie wordt de term vaak gebruikt als algemene verwijzing naar oxidatie, maar in sommige contexten duidt zij op specifieke vormen van zuurstoftoevoeging, zoals hydroxylatie of epoxidatie.

Het begrip is afgeleid van de woorden zuurstof en -atie, en lijkt op oxidatie in termen van zuurstoftoevoer; de precieze betekenis hangt af van de context.

Mechanismen en voorbeelden: zuurstofaties kan plaatsvinden via directe atoomoverdracht, radicalen-gestuurde processen of via katalytische systemen met metalen of enzymen. Voorbeelden zijn hydroxylatie (toevoeging van een OH-groep) en epoxidatie (vorming van een epoxide door toevoeging van O aan een dubbele binding). In industriële en synthetische toepassingen worden ook oxidatieve processen gebruikt om alcoholen te oxideren tot aldehyden of ketonen en om carboxylzuren te vormen.

Biologisch belang: in de biochemie spelen zuurstofaties een centrale rol, bijvoorbeeld bij enzymatische hydroxylatie door cytochroom P450-enzymen, of bij dioxygenasen die O2 direct aan substraten toevoegen. Dergelijke reacties zijn cruciaal voor metabolisme en biosynthese van vele natuurlijke producten.

Toepassingen en overwegingen: in de industrie worden gecontroleerde zuurstofaties ingezet om koolwaterstoffen en andere substraten om te zetten in meer waardevolle verbindingen. Veiligheid en selectiviteit zijn belangrijke aandachtspunten, omdat ongewenste overoxidatie of radicale processen kunnen optreden.

Zie ook: oxidatie, zuurstofatie, redoxreacties, enzymatische zuurstofatie.