zelfselectie

Zelfselectie verwijst naar het fenomeen waarbij individuen uit eigen wil deelnemen aan een activiteit, onderzoek of selectieprocedure, of zich op eigen initiatief in een situatie plaatsen. In onderzoekscontext levert zelfselectie vaak een vorm van selectiebias op: de kenmerken van deelnemers komen systematisch af te wijken van die van de totale populatie, waardoor bevindingen niet zonder meer generaliseerbaar zijn.

Oorzaken en voorbeelden: zelfselectie kan ontstaan doordat deelnemers gemotiveerd zijn, betere toegang hebben tot de benodigde middelen, meer interesse of tijd hebben, of privacy- of ethische overwegingen beïnvloeden deelname. Voorbeelden zijn online enquêtes met respons diegenen aantrekken die het meest betrokken of gemotiveerd zijn, vrijwillige deelname aan klinische studies, of werving voor sollicitatieprocedures waar kandidaten uit eigen kiezen.

Gevolgen: zelfselectie kan leiden tot vertekening van schattingen, vertekende beeldvorming van kenmerken, gedragingen of voorkeuren, en daarmee een beperkt extern validiteitsbereik van onderzoeksresultaten. Het kan ook de vergelijking tussen groepen bemoeilijken en de interpretatie van causaliteit bemoeilijken.

Mitigatie en aanpak: mogelijkheden zijn onder meer gebruik van probabilistische of gerandomiseerde steekproeven, maximale poging tot responsverhoging en weging om representativiteit te verbeteren, transparante rapportage van reponsniveaus, en gevoeligheidsanalyses om de impact van bias te evalueren. In ethische zin is informed consent en privacybescherming essentieel.

Zie ook: biases in onderzoek, volunteer bias, selection bias, representativiteit, validiteit.