werkwoordscongruentie

Werkwoordscongruentie, ook wel bekend als subject-verb congruentie, is het grammaticale verschijnsel waarbij het finite werkwoord in een zin overeenkomt met het onderwerp in persoon en getal. Het bepaalt hoe de persoonsvorm zich aanpast aan het onderwerp in tegenwoordige tijd en verleden tijd, en speelt een rol in zowel hoofd- als bepaalde bijzinnen. Infinitieven en participia geven meestal geen congruentie weer.

In de tegenwoordige tijd volgt de persoonsvorm vaak vaste patronen: ik loop, jij loopt, hij loopt, wij lopen, jullie lopen, zij lopen. U loopt is ook mogelijk en wordt behandeld als derde persoon enkelvoud. Hiermee geeft de vorm hetzelfde onderwerp aan als de persoon of het voornaamwoord.

In de verleden tijd verandert de vorm van het werkwoord afhankelijk van person en getal, vooral bij regelmatige werkwoorden. Bijvoorbeeld met het werkwoord lopen: ik liep, jij liep, hij liep, wij liepen, jullie liepen, zij liepen. Onregelmatige werkwoorden vertonen eveneens persoons- en getalafwijkingen die door de vervoeging gerepresenteerd worden.

Er zijn uitzonderingen en nuancepunten. Collectieve zelfstandige naamwoorden kunnen enkelvoudig of meervoudig zijn, afhankelijk van of men de eenheid als geheel of de individuele leden benadrukt, bijvoorbeeld “De groep loopt” (als geheel) versus zelden “De groep lopen” (meestal incorrect in standard Dutch). Het voornaamwoord men wordt doorgaans als derde persoon enkelvoud beschouwd: “Men werkt hier.” Daarnaast blijft congruentie soms variabel in dialecten, spreektaal of in bepaalde constructies met samengestelde onderwerpen.

Niet-finite vormen zoals infinitieven en participia dragen geen congruentie met het onderwerp. Voorbeelden: “Het is leuk om te lopen” of “Lopen is gezond.”