infinitieven

Infinitieven is de term uit de Nederlandse grammatica voor de niet-gecentreerde vorm van een werkwoord. In het Nederlands zijn infinitieven onderverdeeld in twee vormen: het bare infinitief (infinitief zonder te) en het infinitief met te (infinitief met te). Het bare infinitief is de woordenboekvorm van het werkwoord en eindigt meestal op -en (lopen, lezen, doen), hoewel er onregelmatige vormen bestaan zoals zijn, hebben en worden. Het infinitief met te wordt gevormd door te + infinitief (te lezen, te lopen, te weten).

Gebruik en functies

Het bare infinitief wordt vaak gebruikt na modale werkwoorden en na sommige waarnemingswerkwoorden (ik kan lopen, ik hoor hem zingen). Het kan ook als zelfstandig naamwoord fungeren, bijvoorbeeld als onderwerp van een zin: Lezen is belangrijk.

Het infinitief met te wordt gebruikt in diverse niet-geleide bijzinnen en na bepaalde werkwoorden om bijvoorbeeld toewijzing of intentie uit te drukken (proberen te lezen, leren te zwemmen, beginnen te lezen). Het verschijnt ook in constructies met om: om te lezen, om te begrijpen, en in combinatie met adjectieven of zelfstandige naamwoorden om noodzaak of mogelijkheid uit te drukken (het is moeilijk om te begrijpen; de kans om te winnen). Daarnaast komt te-infinitief voor na sommige werkwoorden zoals besluiten om te vertrekken en bij zonder-te-constructies (zonder te betalen).

Samengevat vormen infinitieven de basisvormen van Nederlandse werkwoorden in niet-gespecificeerde, niet-gespannen zinsdelen, waarbij de keuze tussen bare infinitief en infinitief met te sterk afhankelijk is van grammaticale context en de functie in de zin.