persoonsvorm

Persoonsvorm is de vervoegde, finite vorm van een werkwoord die overeenkomt met het onderwerp in persoon en getal. Het geeft aan wie de handeling uitvoert (eerste, tweede of derde persoon) en of het onderwerp enkelvoud of meervoud is. Daarnaast markeert de persoonsvorm vaak de tijd of de grammaticale sfeer van de zin, vooral wanneer er hulpwerkwoorden worden gebruikt.

In de tegenwoordige tijd zien we verschillende vormen die door de persoon worden bepaald: ik werk, jij werkt, hij werkt, wij werken, jullie werken, zij werken. In de verleden tijd verandert de persoonsvorm weer mee: ik werkte, jij werkte, hij werkte, wij werkten, jullie werkten, zij werkten. Bij samengestelde tijden wordt de persoonsvorm meestal gevormd door het hulpwerkwoord te conjugeren (bijvoorbeeld ik heb gewerkt, hij heeft gewerkt; ik ben gegaan, hij is gegaan). De belangrijkste vorm van het werkwoord zelf blijft dan het participium.

De persoonsvorm speelt een cruciale rol in de zinsstructuur. In hoofdzinnen staat de persoonsvorm doorgaans op de tweede positie (de zinsvolgorde V2). In bijzinnen staat de persoonsvorm vaak aan het eind van de zin, bijvoorbeeld in: “dat hij komt” of “ik weet dat hij komt.” Daarmee verschuift de finietvorm naar het einde van de bijzin, terwijl de hoofdzin zijn eigen structuur behoudt.

Het begrip onderscheidt zich van andere werkwoordsvormen zoals het infinitief (werken) en de deelwoorden (werkend, gewerkt). De persoonsvorm is de conjugée vorm die de relatie tussen onderwerp en werkwoord uitdrukt en meteen bepalend is voor tijd en zinsbouw.