wegwerptmentaliteit

Wegwerptmentaliteit is een maatschappelijke houding waarbij producten na kort gebruik snel worden weggegooid en vervangen door nieuwere exemplaren in plaats van ze te repareren of langer te gebruiken. Deze benadering is verbonden met een cultuur van consumptie, trends en snelle vernieuwing, en gaat vaak gepaard met ontwerpen en bedrijfsmodellen die gericht zijn op goedkope productie, korte levensduur en gemaksverpakkingen.

Oorzaken en drijfveren van de wegwerptmentaliteit zijn onder meer massaproductie, goedkope materialen zoals plastics, plannende veroudering en de roep om voortdurende innovatie. Reclame, prijsbewustzijn en gebrek aan reparatiemogelijkheden versterken het idee dat nieuw kopen gemakkelijker is dan onderhoud. Daarnaast spelen ICT, elektronica en de mode-industrie een belangrijke rol in de snelle vervanging van goederen.

De gevolgen zijn onder meer toegenomen consumptie en afvalproductie, hogere druk op hulpbronnen, energieverbruik en milieubelasting door onder meer e-waste en plastic verontreiniging. Sociaal-economische effecten treden op via prijsdruk op huishoudens, arbeidsmarktdruk in ontwerp en productie, en ongelijke milieubelasting.

In reacties en beleid ligt de focus op bevordering van duurzaamheid, reparatie en kringlopen. Beleidsinstrumenten omvatten right to repair-initiatieven, producentenverantwoordelijkheid (EPR), stimulering van herbruik en refurbishing, en ontwerpen voor langere levensduur. Het doel is een overgang naar een circulaire economie waarin goederen langer meegaan, gerepareerd kunnen worden en materiaalstromen worden gesloten.

Veelvoorkomende voorbeelden zijn alledaagse elektronica, kleding en plastic verpakkingen die snel worden vervangen door nieuwere modellen of varianten. De term wordt vaak gebruikt in milieudiscussies en duurzaamheidsbeleid om de noodzaak van gedrags- en systeemveranderingen te benadrukken.